logo Rodenet Schuttersbroederschap St Sebastianus 1617 Kerkrade

Deelnemers overzicht
Schuttersbroederschap St Sebastianus 1617 Kerkrade
Kerkrade,
+31 - (0)45 - 545 26 18

Schuttersbroederschap St Sebastianus 1617 Kerkrade

ALGEMEEN VERHAAL OVER DE BROEDERSCHAP ST. SEBASTIANUS 1617 KERKRADE. 14-1-2013

Opgesteld door Theo Ruiters

februari 2006 t.b.v. K.G.V.

1. KERKRAADS VERENIGINGSLEVEN HOEKSTEEN VAN DE FOLKLORE.

Kerkrade en folklore zijn zeer sterk met elkaar verbonden. De stad telt een rijk en grootverenigingsleven waarin veel folklore in ere wordt gehouden.

De oudste vereniging van Kerkrade is Schuttersbroederschap “St. Sebastianus” welke in het jaar 1617 is gesticht.

Het oudste schild, dat vandaag nog aan de zilveren vogel hangt, dateert uit 1617 en draagt het wapen en de initialen van Johannes de Spies (IDS), heer te Ehrenstein.

Bijna iedere Kerkradenaar kent het oude “St. Sebastianus” Broederschap in haar traditioneel kostuum, het jacquet, witte hemd met puntboord en witte dasstrik, hoge zijden hoed, zwarte schoenen en zwarte handschoenen alsmede een draagmedaille met aan de ene zijde de beeltenis van St. Sebastianus en aan de andere zijde zijn naam en het jaar van toetreding tot de Broederschap, begeleidt in optocht en processie door fluitist en tamboer.

De Broederschap bestaat meestal uit maximaal20 personen.

Oprichting.

De St. Sebastianus Schuttersbroederschap werd zoals reeds hierboven vermeld, opgericht in het jaar 1617. De stichteres was Isabella, Clara, Eugenia Infantin van Spanje, hertogin van Brabant.

Taak.

De taak bij de oprichting was het mede handhaven van de orde, rust en veiligheid van de bevolking, maar vooral het beschermen van de kerk bij gelegenheid van processies en feesten.(“Gotztracht”)

Traditiegetrouw loopt de Broederschap in de processie ook heden ten dage in de nabijheid van het Allerheiligste.

Koning.

Tot Koning wordt uitgeroepen degene die het laatste stukje van de houten vogel afschiet.

De Koning is bij officiële gelegenheden te kennen als drager van de omvangrijke zilverschat, bestaande uit een zilveren vogel met daaraan 211 zilveren schilden van de koningen en de keizers vanaf 1617.

De koning heeft tevens de functie van voorzitter.

Op de dag dat het koningsvogelschieten wordt gehouden wordt de Koning door de Broederschap aan zijn woning afgehaald. (hierna de Keizer)

Verplichtingen van de Koning zijn ondermeer:

Hij is verplicht op de patroonsfeestdag een zilveren koningsschild aan de zilveren vogel toe te voegen.

Hij is verplicht op de patroonsfeestdag aan de leden en ereleden een feestelijk diner aan te bieden.

Hij is verplicht op de patroonsfeestdag en op de dag dat het koningsvogelschieten wordt gehouden fluitist en tamboer teervrij te houden en hen ten zijne huize een ontbijt aanbiedt.

Hij is verplicht op de patroonsfeestdag en op de dag dat het koningsvogelschieten wordt gehouden bij het betreden van een lokaal, de 1e ronde drank voor zijn rekening te nemen.

Keizer.

Hij die 3-maal achtereen het laatste stukje van de houten vogel afschiet, wordt tot Keizer uitgeroepen.

De plaats van de Keizer in de formatie van de Broederschap is direct achter de Koning en hij wordt geflankeerd door de 2 oudste in lidmaatschapsjaren zijnde leden. Op de dag dat het koningsvogelschieten wordt gehouden haalt de voltallige Broederschap de Keizer aan zijn woonhuis af.

In de 387 jaar is slechts 22 maal naar de keizerseer gedongen, waarbij maar 8 leden hun strijd bekroont zagen met deze hoge eer.

Leider.

Verder kent de vereniging een leider (ook führer genoemd) die voorop loopt met een stok met puntige hellebaard in zijn hand en een gele sjerp die hij over een schouder draagt.

Vroeger had het oudste lid van de vereniging het recht om leider te zijn. In 1970 is besloten dat als leider zal fungeren de 2e schuttersmeester, die als zodanig zijn functie op koningsvogelschieten verliest. Alle leden hebben het recht geld te bieden voor dit leiderschap. De hoogstbiedende mag de functie van leider uitoefenen. Sinds 1979 is deze functie bij opbod gekocht door Theo Ruiters.

Vaandrig.

Het laatst opgenomen lid van de Broederschap fungeert als vaandrig en is eveneens te kennen aan een gele sjerp die hij over een schouder draagt.

Schuttersmeesters.

De vereniging kent verder de functies van 1e en 2e schuttersmeester. Deze functies worden bekleed door de twee laatste ex-koningen. De schuttersmeesters flankeren de Koning bij officiële gelegenheden en dragen bij deze gelegenheid een stok met op de punt een gekarteld schild, waarin het beeld van Sebastianus is gegraveerd. Tevens dragen zij om de schouder een rood zijden sjerp, ieder wijzend naar het hoofd van de Koning. De schuttersmeesters zijn tevens bestuurslid.

Bestuur.

Het voltallige bestuur wordt gevormd door de Koning als voorzitter, een vaste secretaris en penningmeester, de Keizer en de beide schuttersmeesters.

Koningsschat.

Nederlands grootste en rijkste koningsschat bevindt zich bij het Kerkraadse St. Sebastianus Broederschap.

Helaas zijn er in het jaar 1798 diverse zilveren schilden omgesmolten tot een zilveren vogel. Het voornemen om de namen van de omgesmolten schilden op een groot schild te zetten, is helaas nooit gerealiseerd. Wel zijn in de archieven de namen bewaard gebleven. De reden van deze omsmelting is niet bekend.

Iedere koning of Keizer is verplicht (zie hiervoor) een zilveren schild met zijn naam en het jaar van zijn koningsschap of keizerschap aan ene zijde en de beeltenis van St. Sebastianus aan de andere zijde, aan de Broederschap te schenken en dat vervolgens aan de koningsvogel wordt gehangen.

Vogelschieten.

Het koningsvogelschieten werd in vroegere jaren steeds gehouden op kermismaandag. In 1969 werd na een algemeen genomen besluit, het schieten verplaatst naar kermiszondag. Dit in verband met het feit, dat de meeste mensen op maandag werkverplichtingen hadden en het moeilijk was de muzikale begeleiding van harmonieën kompleet te krijgen.

Tot 1925 werd met de buks met loden kogels op een schijf geschoten. Daarna werd de kruisboog in gebruik genomen, welke thans nog steeds in gebruik is.

Voor de toeschouwers is dit schieten een lust voor het oog, daar men de afgeschoten pijlen kan blijven volgen. In afwijking met vele andere kruisboogschutterijen, die één voor één op de houten vogel schieten, wordt bij de “oude schutserij” door elkaar geschoten, telkens in ronden van 10 minuten.

De taaiheid van de houten vogel bepaald het aantal ronden. Van te voren is dit niet vast te stellen. Het komt vaker voor, dat er een kleine splinter hout blijft hangen waar een juiste voltreffer voor nodig is om dit laatste restje naar beneden te halen.

Als schutter is het een bijzonder gevoel als zijn afgeschoten pijl de vogel of de rest hiervan uit zijn 26 meter hoge nest schiet. Dit kunnen vele Koningen beamen. Teleurstellingen overheersen op zo’n moment bij die schutters, die reeds jaren mee schieten voor de koningseer, maar steeds dit laatste stukje missen.

Vlag.

De trots van iedere vereniging is het vaandel. De Broederschap “St. Sebastianus” hecht hieraan een grote waarde. In de oude archieven is te lezen, dat er in 1768 uitgaven zijn gedaan voor die “Fahne”.

Tevens wordt er gesproken van het 4e vaandel.Momenteel bezit de Broederschap nog 3 vaandels en wel van 1855; 1903 en 1959. In 1959 werd tevens besloten over te gaan tot de aanschaf van wimpels voor aan de woonhuizen van de leden.

Bij de viering van het 375-jarig bestaan bleek het vaandel, gemaakt van zijde, ernstig aan slijtage onderhevig te zijn. In 1995 werd een nieuw vaandel, identiek aan het versleten vaandel, in gebruik genomen. Ook werd in het jaar 1999 besloten om nieuwe wimpels te laten maken identiek aan het huidige vaandel. Van de oude wimpels waren er geen meer voorradig.

Beeld van St. Sebastianus.

De Broederschap is in het bezit van een beeld van de patroonheilige St. Sebastianus, dat is ondergebracht in de St. Lambertuskerk te Kerkrade. Dit kostbare kunstwerk betreft de heilige St. Sebastianus met lendendoek. Het beeld stond tot 1890 boven het zijaltaar in voornoemde kerk. Volgens de toenmalige deken Deutz was dit beeld te karig gekleed en werd door deze uit de kerk verwijderd. In 1954 werd het beeld weer teruggebracht naar de kerk. Tussentijds werd het beeld vervangen door een beeld vervaardigd door beeldhouwer W. Schmitz uit Aken welk beeld een officiersuniform droeg.

Betreffende de patroonheilige St. Sebastianus het volgende: zijn levensverhaal noemt hem officier bij de keizerlijke lijfgarde van Diocletianus (284-305). Zijn ambt maakte hij dienstbaar aan het weldoen van behoeftigen en het steunen van de christenen, vooral aan gevangenen. Op keizerlijk bevel werd hij daarom naakt vastgebonden aan een boom en door soldaten met pijlen beschoten. Hem dood wanend gingen deze weg van de plaats van de marteling. Door de goede zorgen van de vrome weduwe Irene kwam hij weer op krachten. Hersteld trad hij voor de Keizer en wees deze op het onrecht dat hij de christenen aandeed. Uiterst vertoornd liet de Keizer hem dood geselen op 20 januari van het jaar 288.

Lidmaatschap.

Als lid van het St. Sebastianus Schuttersbroederschap 1617 kan enkel en alleen hij toegelaten worden die de R.K. godsdienst belijdt en zijn 25e levensjaar bereikt heeft. Zo staat het vermeldt in de oude reglementen, die thans in licht gewijzigde vorm nog steeds worden gehandhaafd. De opname geschiedt door ballotage met zwarte en witte knikkers. Voor de opname van een nieuw lid is de toestemming vereist van alle leden. Deze ballotage vindt plaats op de dag van de patroonsfeestviering. De nieuwe leden krijgen pas stemrecht, nadat bij het koningsvogelschieten onder tromgeroffel door de vaandrig 3-maal over hen is gestreken, bij welke gelegenheid zij verplicht zijn aan vaandrig, fluitist en tamboer een fooi te presenteren.

Het lidmaatschap van St. Sebastianus is sterk gebonden aan tradities.

Dat vele Kerkradenaren zich hiermede verbonden voelen, getuigt het feit, dat veel leden opvolgers zijn van vele generaties broederschapsleden.

Verder kent het Broederschap ereleden. Deze ereleden worden gevormd door de deken van Kerkrade, president van Rolduc en de burgemeester van Kerkrade.

Enkele markante feiten.

Van 1833 tot 1854 telde de Broederschap 2 keizers, die beide hun waardigheid behielden. Een en ander blijkt niet alleen uit de dodenlijst, waarin beiden als “keizer” staan ingeschreven maar ook uit het “Legezbuch” waar op 20 januari 1838 staat vermeld: “Wir Kaisern Casp. Beckers und W. Poyck haben uns beschlossen wegen der Gesellschaft zu Kirchraed. So bleibt nog in cassa hundert sechs Rixdaler sechs Guld”.

Het betreft hier een kascontrole, die vroeger steeds op St. Sebastianusdag plaatsvond en tegenwoordig verricht wordt vóór de jaarvergadering op de laatste zondag van april.

In 1925 trok de Broederschap de laatste maal naar de eeuwenoude schietplaats “der Broch”genaamd. Vanaf die tijd schiet de Broederschap in de weiden van de familie Lanckohr aan de Hereanstelerweg.

Het “Legezbuch” is het oudste schriftelijk bescheiden, dat de Broederschap in haar bezit heeft.

Oorspronkelijk bedoeld als kasboek is het op sommige plaatsen tevens uitgegroeid tot notulenboek. Mede aan de hand van dit boek heeft men een groot gedeelte van de geschiedenis van de Broederschap kunnen samenstellen.

Afbeeldingen worden geladen

Rodenet maakt gebruik van Erfgoednet 3.0 een product van Picturae